Página do pergaminho com o texto das Constituições do Sínodo do Bispado de Lisboa realizado nos meados do séc. XIII (1240?)

Redução da página 143 da História da Catequese, reproduzindo uma página do pergaminho com o texto das Constituições do Sínodo do Bispado de Lisboa realizado nos meados do séc. XIII

In nomine sancte et indiuidue Trini/tatis. Incipiunt constitutiones ad faciendum diuinum officium sancte ecclesie:/districte precipitur sacerdotibus ut ieiuni intrent synodum. In ieiunio enim debet fieri et oratione. districte/ Item precipitur ut prelati induti casulis albis et stolis intrent synodum. Prohibetur presibiteris ne causas/ adducant ad synodum aut aliqua negotia que non pertineant ad synodum, et ne sibi tunc minuant < sanguinem> pro/hibitur cum debent interesse synodo. Precipitur districtius ut omnes presbiteri, maxime curam animarum habentes,/ ueniant ad synodum et si graui infirmitate detenti aut alia necessittate ineuitabili uenire non/ poterint suum capellanum mittant aut clericum loco sui. Precipitur ut in eundo vel redeundo a/ synodo honeste ambulent presbiteri, et honesta querant hospitia ut eis circunspecte se habeant/ne status clericorum uertatur in contemptum et oprobrium populo.

De reuerentia

exhibenda

singulis

sacramentis

Precipitur in virtute Dei et domini nostri Ihesu/ Christi et sancte obedientie ut honor maximus et reuerenti debita singulis sacramentis sancte ecclesie preci/pue a sacerdotibus et clericis exhibeatur, et ut laici similiter exhibeant frequenter sacerdotes moneant/ eos et exhortentur. Incipiunt capitula circa baptismum:/ Baptismus cum reuerentia et honore celebretur et cum magna cautela, maxime in distinctione verborum/ et prolatione in quibus tota uirtus consistit sacramenti et salus puerorum, scilicet, ‘N. ’ ego baptizo te in nomine/ Patris et Filii et Spiritus Sancti. Et in romano id est, in ydiomate, sub hac eadem forma doceant frequenter sacerdotes laicos/

baptizare debere pueros, in neccessitate etiam mulieres, patrem etiam et matrem pueri in summa neccessitate./ Item, mandamus quod presbiter faciat sic puerum baptizatum duci ad ecclesiam et ipsum cathezizet et ipsum/crismate et sancto oleo inungat et alias solemnitates in eo suppleat iusta statuta sanctorum patrum/ Pro baptismo nichil omnino exigatur, sed si quid gratis offertur gratis accipiatur. Fontes sub sera clau/ Si custodiantur propter sortilegia. Crisma similiter et sacrum oleum sub claue seruentur. Et insuper sacer/dos interroget diligenter laicum cum in neccessitate baptizauerit puerum, quid dixerit et quid et qua/liter fecerit. Et si inuenerit quidem laicum discrete et modo debito baptizasse et formam uerborum inue/nerit in romano, id est in sua lingua, integre protulisse, approbet factum, sin autem iterum baptizet puerum/ sub his uerbis: ‘Si tu baptizatus es, ego non te rebaptizo, sed si tu baptizatus non es, ego baptizo te in/ nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen.’ Ad eleuandum puerum de fonte tres non plures recipiantur patrini. Quod/enim amplius est a malo est. Et hoc prohibetur pro remouenda futura impedimenta matrimonii contrahendi inter/ (continua na página seguinte: ‘liberos patrinorum’.)

Página que contém as instruções sobre o ensino da doutrina cristã:

[Cum reuerentia deferatur oleum sanctum ad infirmos et eos ungant sacerdotes cum magno honore et oratione, ce] lebrantes ea que ad hoc ordinata sunt, et nichil inde penitus exigatur siue a paupere siue a diuite, sed si quid datum fuerit gratis accipiatur./ Ad sacramentum extreme unctionis moneant sepe populum sacerdotes non tantum diuites et senes sed pauperes et iuuenes/ omnes se paratos exihibeant cum neccesse fuerit. Doceant frequenter/ sacerdotes populum hoc sacramentum posse licite iterari et sepe recipi, scilicet, in qualibet infirmitate magna unde metus/ est mortis, et post susceptum licite reuerti ad opus coniugale, alias cum eo eum qui conualuerit ab infirmitate. Li/brum qui dicitur manualis habeat quelibet ecclesia ubi continetur ordo seruicii extreme unctionis, cathecismi, baptismi et/ huiusmodi.

De officio ecclesie Habeant etiam singula ecclesie canones penitentiales. Et debent habere officium ecclesie ordinatum secumdum usum et modum/ maioris ecclesie, id est, qui obseruatur in maiori ecclesia.

De testamentis Prohibetur sacerdotibus ne testamenta sua ordinent per manum lai/calem et ipsi frequenter prohibeant laicis ne sua testamenta faciant sine presentia proprii sacerdotis, quod si forte/ factum fuerit sine presentia proprii sacerdotis, decedens habeatur pro intestato quantum ad legatum ecclesie et prelatus/ ecclesie possit licite exigere terciam tercie bonorum illius qui sic decessit intestatus.

De possessionibus ecclesiarum: Precipitur prioribus et clericis ut omnes/ reddictus et possessiones eclesie scribant in missalibus suis. Et prohibetur penitus ne alienent ab ecclesia de hiis que sunt ecclesie/ nisi per conslium et consensum episcopi. Similiter prohibetur ne aliqua de predictis consanguineis laicis uel aliis in prestimonium dent,/ et eis in uirtute obedientie districte precipimus ut si que sunt illicite alienata uel in prestimonium data ab eis uel a pre/decessoribus suis infra annum pro uiribus studeat reuocare.

De Oratione dominica

Sejam exortados os presbíteros a ensinarem muitas vezes ao povo a Oração do Senhor e o Creio em Deus, a saudação à bem-aventurada Virgem Maria e a confissão.

Exhortentur sepe populum presbiteri ad adiscendum domini/cam Orationem et Credo in Deum et salutationem beate uirginis Marie et confessionem.